Το κυβερνητικό «πραξικόπημα» στη ΓΣΕΕ το 1985

Χρήσιμα διδάγματα για το ρόλο και τα «προσωπεία» του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού

Αναφερθήκαμε στην «κίνηση των 115», μια συσπείρωση σωματείων τις δεκαετίες του '50 και του '60, που πάλευε για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και πρωτοστατούσε στους αγώνες των εργαζομένων για διεύρυνση των δικαιωμάτων τους. Εκείνη την εποχή, η αστική τάξη, σε συνεργασία με τους ιμπεριαλιστές συμμάχους της, έκανε τα πάντα για να ποδηγετήσει το εργατικό - λαϊκό κίνημα, για να μην εκφραστεί στους συσχετισμούς η υπεροχή των ταξικών δυνάμεων, μέσα από τις οποίες δρούσαν και οι κομμουνιστές.

Απέναντί τους, τα συνδικάτα είχαν μια ΓΣΕΕ υποχείριο των αστικών κυβερνήσεων. Για πολλά χρόνια, επικεφαλής της υπήρξε ο εργατοκάπηλος Μακρής και συνεργός του ο Θεοδώρου, που έλεγχε το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. «Συμβουλάτορες» της ΓΣΕΕ ήταν ανάμεσα σε άλλους ο Ιρβινγκ Μπράουν, Αμερικανός συνδικαλιστής και πράκτορας της CIA. Αλλά και η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ), που ο αντιδραστικός της ρόλος παραμένει αναλλοίωτος στο πέρασμα του χρόνου.

Η χούντα του 1967 τερμάτισε τη δράση της «κίνησης των 115» και προσπάθησε να βάλει ταφόπλακα στο κίνημα. Τα πρώτα χρόνια της λεγόμενης μεταπολίτευσης χαρακτηρίστηκαν από μαζικούς εργατικούς - λαϊκούς αγώνες, απέναντι στους οποίους οι κυβερνήσεις της ΝΔ αντέταξαν τη βίαιη καταστολή. Ακολούθησαν οι εκλογές του 1981, η εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ και ο νόμος 1264/1982, για τον οποίο έγραψε πρόσφατα ο «Ριζοσπάστης» (2/11/2014).

Παράλληλα με τον 1264/82, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ψήφισε και έναν νόμο που έδινε κίνητρα στο κεφάλαιο για να κάνει επενδύσεις. Μεταξύ αυτών, ήταν η δωρεάν επιδότηση της επένδυσης από 10% έως 50%, η επιδότηση επιτοκίου των δανείων που παίρνουν οι επιχειρηματίες από τις τράπεζες. Εναλλακτικά δινόταν η ευκαιρία στους επιχειρηματίες να επιλέξουν τις αφορολόγητες εκπτώσεις μέχρι και 90% των χρονιάτικων καθαρών κερδών τους και μέχρι και 70% της αξίας των επενδύσεών τους κ.ά.

Αρα, το ΠΑΣΟΚ και η σοσιαλδημοκρατία που διαδέχτηκε τη ΝΔ στη διαχείριση, με το ένα χέρι νομοθετούσε για τις συνδικαλιστικές ελευθερίες και με το άλλο έδινε νέα προνόμια στους επιχειρηματίες, κάνοντας το κεφάλαιο πιο επιθετικό απέναντι στους εργαζόμενους. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Ο 1264/82 αναπαρήγαγε τους μηχανισμούς ενσωμάτωσης του συνδικαλιστικού κινήματος στις νέες συνθήκες, έθετε τους όρους δημιουργίας ενός στρώματος εργατικής αριστοκρατίας, που έπαιξε όλα τα επόμενα χρόνια το ρόλο του «Δούρειου Ιππου» σε βάρος των συμφερόντων της εργατικής τάξης.

Φάνηκαν οι πραγματικές προθέσεις τους

Αλλωστε, οι πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ απέναντι στο συνδικαλιστικό κίνημα αποκαλύφθηκαν πλήρως όταν το 1985, με μια απευθείας παρέμβαση και με τη βοήθεια των δικαστηρίων, καθαίρεσε την αιρετή διοίκηση της ΓΣΕΕ και στη θέση της διόρισε συνδικαλιστές πιστούς στην κυβέρνηση και το κεφάλαιο. Ο λόγος που το έκανε ήταν επειδή η ΠΑΣΚΕ, συνδικαλιστική παράταξη των δυνάμεων του ΠΑΣΟΚ, έχασε την πλειοψηφία στη ΓΣΕΕ και η κυβέρνηση κινδύνευε να βρεθεί αντιμέτωπη με ισχυρές αντιστάσεις στα αντιλαϊκά μέτρα που προωθούσε εκείνη την περίοδο.

Ας δούμε αναλυτικά τα γεγονότα: Τον Ιούνη του 1985 έγιναν βουλευτικές εκλογές, τις οποίες κέρδισε ξανά το ΠΑΣΟΚ. Στις 10 Οκτώβρη, η κυβέρνηση ανακοίνωσε νέο πακέτο αντιλαϊκών μέτρων, στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της ΕΟΚ και του ΔΝΤ.

Τα μέτρα αφορούσαν την κατάργηση της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ, ήταν ένα μέσο για την προστασία του εισοδήματος των εργαζομένων από τον πληθωρισμό), την κατάργηση διατάξεων ελέγχου των τιμών, που τροφοδότησε ένα τεράστιο κύμα ακρίβειας, την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που απαγόρευσε τις αυξήσεις των μισθών για δύο χρόνια. Από αυτά τα μέτρα, η εργατική τάξη έχασε περίπου το 20% του εισοδήματός της.

Τις ίδιες μέρες, διαμορφωνόταν το τελικό ντοκουμέντο του Συμβουλίου των υπουργών Κοινωνικών Ασφαλίσεων της ΕΟΚ, που έγινε στο Ζάππειο. Σε αυτό αναφερόταν μεταξύ άλλων: «Προϋποθέσεις για την κοινωνικοασφαλιστική κάλυψη, για θεμελίωση δικαιωμάτων και χορήγηση παροχών, θα πρέπει όπου απαιτείται, να καθορίζονται με επαρκώς ελαστικό τρόπο ώστε: Να επιτρέπουν την ανάπτυξη νέων μορφών εργασίας και προσπαθειών για μεγαλύτερη ελαστικότητα στα ωράρια εργασίας».

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ και επικεφαλής της ΠΑΣΚΕ, Γ. Ραυτόπουλος, αρκέστηκε να χαρακτηρίσει όλα αυτά τα μέτρα «μια αυστηρή επιλογή»! Ο ίδιος και η πλειοψηφία των στελεχών της ΠΑΣΚΕ έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μείνει το συνδικαλιστικό κίνημα αδρανές απέναντι στην επίθεση κυβέρνησης - ΕΟΚ - κεφαλαίου.

Απαντώντας άμεσα στα μέτρα, οι δυνάμεις της «Δημοκρατικής Συνεργασίας» στη ΓΣΕΕ (στηρίζονταν από την ΕΣΑΚ-Σ) βγήκαν μπροστά για να ξεσκεπάσουν τους εργατοπατέρες και να οργανώσουν την πάλη των εργαζομένων. Κάτω από την πίεση των εξελίξεων και την κατακραυγή των εργαζομένων για τη στάση της διοίκησης, υπήρξαν διαφοροποιήσεις συνδικαλιστών της ΠΑΣΚΕ και άλλων παρατάξεων, με αποτέλεσμα ο Ραυτόπουλος και η ομάδα του να χάσουν την πλειοψηφία.

Ομως, παρά τα επανειλημμένα αιτήματα να συγκληθούν τα όργανα της Συνομοσπονδίας για να παρθούν αγωνιστικές αποφάσεις, ο πρόεδρος το αρνούνταν. Τελικά, τηρώντας τις καταστατικές διαδικασίες και παρά τη θέληση της ομάδας του Ραυτόπουλου, έγινε σύγκληση της Ολομέλειας της διοίκησης της ΓΣΕΕ στις 29 Οκτώβρη του 1985.

Σε αυτή συμμετείχε το 60% των μελών της. Μεταξύ άλλων, λήφθηκαν αποφάσεις για καθαίρεση των Γ. Ραυτόπουλου και Γ. Μπρέγιαννη, προέδρου και γραμματέα Οικονομικού της ΓΣΕΕ αντίστοιχα, και για κήρυξη πανελλαδικής πανεργατικής απεργίας στις 14 Νοέμβρη, ως βήμα για την παραπέρα ανάπτυξη της πάλης. Να σημειωθεί ότι όλη αυτή την περίοδο, γίνονται πλήθος κινητοποιήσεων, όπως απεργίες, συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια κ.ά.

Μεθοδεύσεις χωρίς τέλος

Παρεμβαίνοντας ωμά στις εξελίξεις, η κυβέρνηση απάντησε με προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Την ίδια μέρα που η Ολομέλεια της ΓΣΕΕ καθαιρούσε τους εργατοπατέρες, ο νομικός σύμβουλος του υπουργείου Εργασίας πήγαινε στο Ειρηνοδικείο Αθήνας και συναντιόταν με τον προϊστάμενο Στ. Γαβρά. Την άλλη μέρα ο Στ. Γαβράς έκανε δεκτή την αίτηση του Εργατικού Κέντρου Πάτρας και διέταξε την προσωρινή αναστολή εκτέλεσης των αποφάσεων της Ολομέλειας της ΓΣΕΕ.

Το «πραξικόπημα», όπως έμεινε στην Ιστορία, με την καθοδήγηση της κυβέρνησης, ήταν πραγματικότητα. Τα ίδια τα γεγονότα αποκαλύπτουν τη σκευωρία: Η δικαστική απόφαση βγήκε στις 9.10 το πρωί, ενώ η αίτηση του Εργατικού Κέντρου Πάτρας κατατέθηκε 20 λεπτά αργότερα, στις 9.30 το πρωί! Με άλλα λόγια, το δικαστήριο έκανε δεκτή μια αίτηση πριν ακόμα κατατεθεί!

Από την πρώτη στιγμή, τα συνδικάτα αντέδρασαν, αλλά η κυβέρνηση συνέχισε απτόητη. Δεκαέξι τακτικά και επτά αναπληρωματικά μέλη της ΠΑΣΚΕ παραιτήθηκαν από τη διοίκηση της ΓΣΕΕ. Τότε, το Εργατικό Κέντρο Πάτρας προσέφυγε ξανά στα δικαστήρια και ζήτησε το διορισμό διοίκησης, με το αιτιολογικό ότι αυτή είχε πάψει να υφίσταται. Ο ισχυρισμός αυτός ήταν πέρα για πέρα κάλπικος, αφού στη διοίκηση είχε παραμείνει η πλειοψηφία των μελών, τα 29 από τα 45 μέλη, ενώ το ίδιο το καταστατικό προέβλεπε συγκεκριμένη διαδικασία για την αναπλήρωση όσων παραιτούνταν. Η επιτυχία της πανελλαδικής απεργίας στις 14 Νοέμβρη ενάντια στα αντιλαϊκά μέτρα αποτέλεσε ηχηρή απάντηση σ' αυτές τις μεθοδεύσεις.

Κλιμακώνοντας την πρόκληση, στις 5 Δεκέμβρη 1985, το Πρωτοδικείο της Αθήνας, με πρόεδρο τον Θέμελη, καθαίρεσε τη νόμιμη και αιρετή διοίκηση της ΓΣΕΕ και διόρισε νέα, στην οποία η κυβερνητική συνδικαλιστική παράταξη της ΠΑΣΚΕ διέθετε πλειοψηφία με αυτοδυναμία: Σε σύνολο 45 τακτικών μελών, είχε 25! Αμεσα δήλωσαν την παραίτησή τους τα 17 τακτικά μέλη και τέσσερα αναπληρωματικά της ΔΑΣ, καθώς και άλλοι συνδικαλιστές.

Η απροκάλυπτη παρέμβαση της κυβέρνησης στο συνδικαλιστικό κίνημα ολοκληρώθηκε με νέους διορισμούς στη θέση όσων παραιτήθηκαν, καθώς η δοτή διοίκηση Ραυτόπουλου δεν είχε την απαρτία που χρειαζόταν για να παίρνει αποφάσεις στο όνομα της ΓΣΕΕ. Γι' αυτό η ψευτοδιοίκηση των 24, όπως είχε διαμορφωθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή, συμπληρώθηκε από συνδικαλιστές της ίδιας συνομοταξίας.

Το δίδαγμα

Το δίδαγμα που προκύπτει, είναι ότι οι καπιταλιστές και το κράτος τους, όσες ελευθερίες κι αν παραχωρήσουν στους εργαζόμενους, δεν εγκαταλείπουν ποτέ την προσπάθεια να ενσωματώσουν, να χειραγωγήσουν και να καταστείλουν το εργατικό - λαϊκό κίνημα.

Τα μέσα που χρησιμοποιούν ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή και τις συνθήκες. Ο στόχος όμως παραμένει ίδιος, είτε με τον εργοδοτικό - κυβερνητικό συνδικαλισμό και τα πλοκάμια του, είτε με τις διώξεις συνδικαλιστών του ταξικού κινήματος, είτε με τη νοθεία στις συνδικαλιστικές οργανώσεις, είτε ακόμα με την ωμή παρέμβαση της κυβέρνησης στο συνδικαλιστικό κίνημα. Τέτοια περίπτωση είναι αυτή του 1985.

Θυμίζουμε ότι πρωταγωνιστής ήταν τότε το ΠΑΣΟΚ, που έγινε κυβέρνηση με αντιδεξιά ρητορεία, με συνθήματα για «σοσιαλισμό» και με υποσχέσεις για διεύρυνση των εργατικών - λαϊκών δικαιωμάτων. Γρήγορα αποδείχτηκε ότι η πολιτική του ήταν κομμένη και ραμμένη στις ανάγκες του κεφαλαίου και ότι είχε στόχο την ποδηγέτηση του κινήματος με κάθε μέσο.

Με την πείρα και αυτής της εποχής, ο λαός πρέπει να απορρίψει παλιούς και νέους «σωτήρες», να στηριχτεί στις δικές του δυνάμεις. Να ενισχύσει το ΚΚΕ, τη μόνη δύναμη που παλεύει για την ανασυγκρότηση του κινήματος σε ταξική κατεύθυνση.

-Το κείμενο αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη της Πέμπτης 15 Γενάρη 2015.
-Το σκίτσο είναι του Δ. Καμμένου, από τη Μηνιαία Επιθεώρηση Τέχνης ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ, αρ. τευχ. 27, Γενάρης 1986.

Δείτε επίσης την ανάρτησή μας: "Η πασοκική αντίληψη για τον «ανεξάρτητο» συνδικαλισμό – Το πραξικόπημα στη ΓΣΕΕ το 1985" ΕΔΩ.