Μήτσος Παπαρήγας (1) – Η ζωή και η δράση του

Ένα αφιέρωμα στον κομμουνιστή ηγέτη-μάρτυρα της εργατικής τάξης, Μήτσο Παπαρήγα που θα ολοκληρωθεί σε δυο μέρη. (1^ο μέρος). Στις 21 του Φλεβάρη 1949, με  ανακοίνωσή της η ΚΕ του ΚΚΕ αναγγέλει τη δολοφονία του στελέχους της και Γενικού Γραμματέα της ΓΣΕΕ Μήτσου Παπαρήγα, μετά από βασανιστήρια στα μπουντρούμια της Ασφάλειας: «Με μεγάλη θλίψη η ΚΕ και η Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου του ΚΚΕ  αναγγέλλουν,  ότι  στις 20 του  Φλεβάρη  στα  υπόγεια  της Γενικής Ασφάλειας της Αθήνας δολοφονήθηκε άνανδρα ο Μήτσος Παπαρήγας, Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής  Ελέγχου  του  ΚΚΕ,  ένα  από  τα  παλιά  μέλη  του κόμματός μας. Στο πρόσωπο του Μήτσου Παπαρήγα η εργατική τάξη  και  ο  λαός  της  Ελλάδας  χάνουν  έναν  από  τους  πιο πρωτοπόρους  αγωνιστές,  ένα  από  τα  ανώτατα  καθοδηγητικά στελέχη στον Λαϊκοαπελευθερωτικό αγώνα μας.

Τη  δολοφονία  του  αλησμόνητου  συντρόφου  μας  Μήτσου Παπαρήγα την οργάνωσαν οι αμερικανοάγγλοι ιμπεριαλιστές και οι μοναρχοφασίστες πράχτορες με την προσωπική συμμετοχή του Ρέντη. Νόμισαν πως έτσι θα λυγίσουν το λαό μας. Μα το αποτρόπαιο έγκλημα ατσαλώνει πιο πολύ τη θέληση των εργαζομένων για τη συντριβή του εχθρού. Η ζωή και οι αγώνες του Μήτσου Παπαρήγα θα τους φωτίζουν και θα τους εμπνέουν μέχρι την τελική νίκη.

Η ΚΕ και η Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου του ΚΚΕ, τιμώντας τη μνήμη του ηρωικού συντρόφου μας, αποφασίζουν να οργανώσουν την πρώτη προλεταριακή Μεραρχία του ΔΣΕ, που θα φέρει το όνομα του Μήτσου Παπαρήγα. ΄Οσοι εργάτες και εργάτριες απ΄ το Βόλο, όπου είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του, την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη θα καταταχθούν στον ΔΣΕ απ΄τις20 του Φλεβάρη  ως  τις20 του  Απρίλη  θα  σχηματίσουν  τη  Μεραρχία Μήτσου Παπαρήγα, τη Μεραρχία των εκδικητών του. Αιωνία η μνήμη του Μήτσου Παπαρήγα και όλων των αγωνιστών που πέσαν για τη λεύτερη δημοκρατική και ανεξάρτητη Ελλάδα. Εκδίκηση για τον άδικο χαμό του. ΟΛΟΙ ΣΤ΄ΑΡΜΑΤΑ! ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ!»

Ο λογοτέχνης Νίκος Παπανδρέου, θα σκιαγραφήσει το πορτραίτο του ήρωα ηγέτη του εργατικού κινήματος, σε άρθρο του στο περιοδικό Νέος Κόσμος (5/1969) στην επέτειο των 20 χρόνων από τη δολοφονία του:

«Ένας  από  τους  λίγους  αγωνιστές, που  μπόρεσαν  να  φτάσουν στην  κορυφή  της  αρετής,  είναι  ο  Μήτσος  Παπαρήγας.  Είκοσι χρόνια  κύλησαν  από  τον  άγριο  θάνατό  του,  από  τη  στυγερή δολοφονία  του  μέσα  στο  κολαστήριο  της  Ασφάλειας.  Πανδαμάτορας ο χρόνος σβήνει πολλά. Σκεπάζει ίχνη, ωχραίνει μορφές, αδυνατίζει μνήμες, αδυσώπητος στους όρους του: ΄Αν δεν φωλιάσεις στην ψυχή των ανθρώπων σου, δεν έχεις δικαίωμα παρουσίας στη μνήμη τους. 

Εργατική συγκέντρωση. Τρίτος από δεξιά ο Μ. Παπαρήγας

Είκοσι χρόνια ο Μήτσος Παπαρήγας ζει σαν πάμφωτη μνήμη στην  καρδιά  του  έλληνα  εργάτη,  του  κομμουνιστή,  του αντιφασίστα  αγωνιστή.  Πηγή  αστείρευτη  φρονηματισμού  και παρόρμησης η ζωή του με τους αγώνες της, με τις αγρύπνιες της,  με  τις  τρικυμίες  της,  με  τη  χαρά  και  την  ικανοποίηση  της προσωπικής προσφοράς σε μια πανανθρώπινη ωραία ιδέα.  Ο Μήτσος Παπαρήγας ανήκει στην παλιά, την ηρωική φρουρά των σκαπανέων του εργατικού και του κομμουνιστικού κινήματος της Ελλάδας. Είδε το φως της ζωής σε μια φτωχή οικογένεια του  Βόλου  το 1896.  Μικροεπαγγελματίας  ο  πατέρας  του,  με πολλή δυσκολία τα κατάφερνε να ζει μετρημένα μια ολόκληρη φαμελιά με πέντε παιδιά.

Έτσι,  από  πολύ  νωρίς  άνοιξε  ο  δρόμος  της  βιοπάλης  για  τον Μήτσο  Παπαρήγα.  Ως  τη  δεύτερη  τάξη  του  σχολαρχείου  τα γράμματά του. Κι από τα δεκατέσσερα χρόνια του στη δουλειά-σιδεράς. Αυτή στάθηκε η πρώτη σκληρή αφετηρία της ζωής του,  αλλά και το πρώτο παρθένο έδαφος για να ριζοβολήσει μέσα του, να δέσει και να μεστώσει η ταξική, η εργατική του συνείδηση.  Η εφηβεία του κύλησε μέσα στην πολυτάραχη δίνη της πολεμικής δεκαετίας1912-1922. Δέκα χρόνια μακελειού, με κατακλείδα την καταισχύνη  της  μικρασιατικής  συμφοράς,  υπήρξε  η  δεύτερη  οδυνηρή εμπειρία της ζωής για το Μήτσο Παπαρήγα. Και στάθηκε αρκετή  για  να  μισήσει  ο  νέος  τον  πόλεμο  και  τις  σκοτεινές δυνάμεις που τον προκάλεσαν και τον συνδαύλισαν: το διεθνή ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους υποτελείς του- την αστική τάξη με τη "Μεγάλη Ιδέα" της.

Ο Μήτσος Παπαρήγας πήρε ενεργό μέρος στα "επιστρατικά" του Βόλου, ένα κίνημα που εξέφραζε το αντιπολεμικό φρόνημα των φαντάρων. Στο  ναυτικό, όπου  υπηρετούσε,  σκόρπαγε  κρυφά αντιπολεμικές  προκηρύξεις.  Αυτό  ήταν  το  βάφτισμά  του  στη μαζική πάλη. Ο αγώνας για μια καλύτερη μοίρα κάτω από τον ήλιο της πατρίδας όλων των ανθρώπων του μόχθου, η πάλη για ν΄ ανατείλουν και για τον ελληνικό λαό καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο, έγινε από τότε για το Μήτσο Παπαρήγα ο υπέρτατος σκοπός της ζωής του.  Ένας  σκοπός,  στον  οποίο  αφιέρωσε  τα  πάντα, επισφραγίζοντας την προσφορά του και με τον ίδιο το θάνατό του.

Ο  Μήτσος  Παπαρήγας  εντάχθηκε  στις  γραμμές  του  ΚΚΕ  τον Οχτώβρη του1922. Μπήκε στο κόμμα με πλήρη συνείδηση ότι εντάσσεται στην πρωτοπορία της εργατικής τάξης. Και ρίχτηκε με φλόγα, με πίστη, με αφοσίωση στον αγώνα. Το 1924  πρωτοστατεί  κιόλας  στην  οργάνωση  της  μεγάλης απεργίας  του  Βόλου  κι  αναδείχνεται  καλός  οργανωτής  και ατρόμητος μαχητής. Συνεπής, θετικός, μετρημένος, με εξαιρετικές προσωπικές αρετές την παλικαριά, την αφοσίωση στην υπόθεση της εργατικής τάξης και την αδιαλλαξία του απέναντι στον ταξικό εχθρό, ο Μήτσος Παπαρήγας κέρδισε την αγάπη, το σεβασμό και την εμπιστοσύνη της εργατιάς του Βόλου, που τον αναδείχνει το 1927  Γραμματέα  του  Πανεργατικού  Κέντρου  της  μεγάλης Θεσσαλικής εργατούπολης. 

Η εφημερίδα του ΔΣΕ αναγγέλει τη δολοφονία του Μ. Παπαρήγα (αρχείο ΑΣΚΙ)

Το ίδιο επάξια ανεβαίνει ο Μήτσος Παπαρήγας γρήγορα και τις βαθμίδες  της  κομματικής  ιεραρχίας. Το 3ο  Συνέδριο  του κόμματος, στα 1926, τον εκλέγει μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Και  μετά  το 4ο  Συνέδριο,  εκλέγεται  μέλος  του  Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ. Η θητεία του στα ανώτατα καθοδηγητικά όργανα του κόμματος δεν  του  δημιούργησε  ποτέ  ίχνος  έπαρσης.  Αντίθετα. Ο  Μήτσος Παπαρήγας έδειχνε "έργω και λόγω" πως η εμπιστοσύνη των μελών του κόμματος, η εμπιστοσύνη της εργατικής τάξης που σε ανεβάζει στα καθοδηγητικά αξιώματα απαιτεί από σένα πολλαπλό φόρτο δουλειάς και δράσης και ένα πρότυπο ήθους, παλικαριάς, σύνεσης και πίστης. Κι ο Παπαρήγας δεν πρόδωσε ούτε στη ζωή του,  ούτε  και  στις  στιγμές  του  άγριου  θανάτου  του  αυτή  την εμπιστοσύνη  των  απλών  συντρόφων  του  κόμματος  και  της ελληνικής εργατιάς.

Η  ζωή  του  υπήρξε  πυκνή  σε  δοκιμασίες  και  πολυτάραχη.  Οι διώξεις  εναντίον  του  αρχίζουν  από  το 1923,  όταν  ήταν Γραμματέας του Συνδέσμου Παλαιών πολεμιστών του Βόλου. Δυο χρόνια φυλακή για προκήρυξη κατά του Πάγκαλου, έξη μήνες εξορία  στην  Αμοργό.  Το 1930 δυόμισι   μήνες  φυλακή  στο Ιτζεδίν.  Μόλις  αποφυλακίζεται  ξαναπιάνεται  και καταδικάζεται  σε  τριάμισι  χρόνια  φυλακή  και  δυο  χρόνια εξορία.  Κατορθώνει  όμως  το1931 να  δραπετεύσει  από  τις φυλακές  Συγγρού,  κρύβεται  για  ένα  διάστημα  στην  Αθήνα  κι ύστερα, με τη βοήθεια του κόμματος, φεύγει στο εξωτερικό, όπου του δίνεται η ευκαιρία να εξοπλιστεί θεωρητικά.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ρίχνεται με φλόγα στην παράνομη δουλειά, ως το1936, όπου τον πιάνουν στην Πάτρα. Οχτώ χρόνια δέσμιος  της  μεταξικής  δικτατορίας  και  των  χιτλερικών καταχτητών,  ο  Μήτσος  Παπαρήγας  πέρασε  σκληρές δοκιμασίες.  Και  βγήκε  και  πάλι  παλικάρι.  Απομόνωση  της Κέρκυρας,  Κίμωλος,  Ακροναυπλία,  Χαϊδάρι.  Με  τη  βοήθεια του  κόμματος  δραπετεύει  από  το  Χαϊδάρι  το1944, δουλεύει παράνομα στην Αθήνα και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Μετά την κατοχή δουλεύει στα συνδικάτα και στην κομματική οργάνωση του Βόλου ως το 1946, που οι εργάτες του Βόλου τον εξέλεξαν αντιπρόσωπό τους στο8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ και το Συνέδριο τον εξέλεξε Γενικό Γραμματέα της ΓΣΕΕ. Το 1947 η ασφάλεια, με υπόδειξη των αμερικανών, συνέλαβε την εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ, μαζί και τον Παπαρήγα, ο οποίος  στάλθηκε  εξορία  στην  Ικαρία.  Κατορθώνει  όμως  και πάλι  να  δραπετεύσει  από  την  εξορία,  γυρίζει  στην  Αθήνα  και αρχίζει να δουλεύει μέσα στις σκληρές συνθήκες της παρανομίας της εποχής του εμφυλίου πολέμου. Εκεί τον πιάσανε για τελευταία φορά. Τον έσυραν στ΄ άντρα της βίας, τον βασάνισαν σκληρά και τελικά τον δολοφόνησαν, σκηνοθετώντας δήθεν "αυτοκτονία" του μέσα στο κελί της απομόνωσής του.» 

Από αριστερά: Ζαχαριάδης, Παπαρήγας, Στρατής

Το ΚΚΕ, με άρθρο του Γιάννη Ιωαννίδη, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος του Μάρτη 1949 του περιοδικού "Δημοκρατικός Στρατός" (αναδημοσιεύτηκε από το Ριζοσπάστη), δεν άφησε πέτρα στην πέτρα απ' όλη αυτή τη βρώμικη και συκοφαντική θεωρία περί αυτοκτονίας:

«Αφησαν να φανεί - έγραφε μεταξύ άλλων ο Γ. Ιωαννίδης - πως ο Παπαρήγας αυτοκτόνησε την παραμονή της δίκης του για να γίνει πιστευτό ότι δεν είχε την τόλμη να αντιμετωπίσει το δικαστήριο.[…] Τι είχε να φοβηθεί ο Παπαρήγας απ' τη δίκη αυτή; Μήπως την καταδίκη του σε θάνατο; Μα, ο Παπαρήγας ήξερε πολύ καλά πως ο θάνατός του με μια καταδίκη απ' τα στρατοδικεία των εχθρών του λαού είναι ο πιο έντιμος και παλικαρίσιος θάνατος παρά μια αυτοκτονία. Και ποτέ δε θα δείλιαζε μπροστά στον τέτοιο θάνατο.[…] Εκείνος λοιπόν που είχε κάθε συμφέρον να μην παρουσιαστεί ο Παπαρήγας στο δικαστήριο δεν ήταν ο Παπαρήγας, μα οι Αμερικάνοι καταχτητές και η ψευτοκυβέρνηση της Αθήνας...

Οι Αμερικάνοι και η ψευτοκυβέρνηση της Αθήνας δεν ήθελαν οπωσδήποτε να εμφανιστεί ο Παπαρήγας στο δικαστήριο, γιατί ήξεραν πως στο όνομα της εργατικής τάξης και σ' ολόκληρου του ελληνικού λαού, θα βροντοφώναζε στα πέρατα του κόσμου το αμείλικτο κατηγορώ του, για το αιματηρό όργιο που γίνεται στην Ελλάδα από τότε που οι Αμερικάνοι πάτησαν το καταραμένο πόδι τους στην Ελλάδα και έγιναν αφέντες της, για το άφθονο λαϊκό αίμα που χύνεται, για τα τόσα δεινά, τα βάσανα και την κατάντια του λαού μας, που είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής στη ζωή του δόγματος Τρούμαν.

Οι Αμερικανοί και η ψευτοκυβέρνηση του Σοφούλη δεν ήθελαν, ακόμα, να παρουσιαστεί ο Παπαρήγας στο δικαστήριο, γιατί δεν ήταν τόσο εύκολο και τόσο απλό πράγμα να βγάλουν μια θανατική καταδίκη του. Ο Παπαρήγας ήταν ο νόμιμος και εκλεχτός ηγέτης της εργατικής τάξης της χώρας. Μια καταδίκη του σε θάνατο, χωρίς στοιχεία, όπως γίνεται με όλους τους άλλους αγωνιστές του λαού, θα ξεσήκωνε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και σήμερα το διεθνές κλίμα δεν είναι τόσο ευνοϊκό για ένα τέτοιο ξεσκέπασμα και ξεσήκωμα ενάντια στους Αμερικάνους και τον προστατευόμενό τους μοναρχοφασισμό.»

Ο Μήτσος Παπαρήγας άφησε στις επόμενες γενιές ένα φωτεινό πρότυπο αγωνιστή, ηγέτη, ανθρώπου. Ήξερε να διοχετεύει την πίστη του και την αφοσίωσή του στη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, γιατί η πίστη του αυτή ήταν ακέρια, αλύγιστη, χωρίς ταλαντεύσεις, χωρίς νοθείες. Ήξερε να ζητά την αυστηρή προσήλωση στις αρχές του μαρξιστικού - λενινιστικού κόμματος, γιατί πρώτα απ' όλα η δική του προσήλωση σ' αυτές τις αρχές ήταν απαρέγκλιτη. Ήξερε να οδηγεί τους κομμουνιστές και τους εργάτες σε ηρωισμούς, γιατί ο ίδιος ήταν πρώτα απ' όλα παλικάρι. Ήξερε, τέλος, να διδάσκει την κομμουνιστική ανθρωπιά, γιατί η ίδια η ζωή του, η συμπεριφορά του, ο λόγος του ο κοφτός και σταράτος, ο πόνος του για τον άνθρωπο, ακτινοβολούσαν ανθρωπιά.

ΔΕΙΤΕ το 2ο Μέρος ΕΔΩ.