Η πασοκική αντίληψη για τον «ανεξάρτητο» συνδικαλισμό – Το πραξικόπημα στη ΓΣΕΕ το 1985

Με αφορμή  πρόσφατη ανακοίνωσή της ΓΣΕΕ που καλεί τους εργάτες να συστρατευτούν  «μακριά από χρώματα και κόμματα», το ιστολόγιο ανέσυρε από το αρχείο της μνήμης του (με τη βοήθεια της "Πανοικοδομικής")  μια σειρά από γεγονότα που αποκαλύπτουν στους νεώτερους αναγνώστες και θυμίζουν στους παλιότερους, πως αντιμετώπιζαν από καταβολής του τον συνδικαλισμό οι αστικές κυβερνήσεις και τον διασπαστικό ρόλο που έπαιζαν στο εργατικό κίνημα οι ελεγχόμενοι από αυτές συνδικαλιστές. Και επειδή αποτελεί πρόκληση να επικαλούνται συνδικαλισμό «μακριά από χρώματα και κόμματα» ο πρόεδρος -κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ- της ΓΣΕΕ Παναγόπουλος και η παράταξή του, θεωρήσαμε χρήσιμο να θυμηθούμε με ποιον τρόπο αντιμετώπισε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1985, τον –με δημοκρατικές διαδικασίες- απεγκλωβισμό της διοίκησης ΓΣΕΕ από τον έλεγχό της και το πέρασμα της Συνομοσπονδίας στο πλευρό των εργαζομένων (μια ακόμη αναφορά μας, στην οποία παρουσιάζεται συνοπτικά η «ακομμάτιστη» πορεία των διοικήσεων της ΓΣΕΕ τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, μπορείτε να δείτε ΕΔΩ). Για την ΠΑΣΚΕ και το ΠΑΣΟΚ «ανεξάρτητος» συνδικαλισμός σήμαινε και σημαίνει πρόσδεσή του στο άρμα των αστικών κυβερνήσεων και των συμφερόντων που υπηρετούν, σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα της εργατικής τάξης.

Ε. Γιαννόπουλος, υπ. Εργασίας

Την Παρασκευή 11 του Οκτώβρη 1985, και ενώ έχουν ήδη κλείσει τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ, η κυβέρνηση του Αντρέα Παπανδρέου (υπ. Εθνικής Οικονομίας ο Κ. Σημίτης, υπ. Οικονομικών ο Δ. Τσοβόλας, υπ. εργασίας ο Ε. Γιαννόπουλος), ανακοινώνει μια σειρά από αντεργατικά μέτρα με τη δικαιολογία ότι η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση. Με τα μέτρα αυτά χτυπιέται ακόμα περισσότερο το ήδη χαμηλό εργατικό εισόδημα. Μετά από υποτίμηση κατά 15% της δραχμής, εκτινάσσονται στα ύψη οι τιμές σε μια σειρά από βασικά είδη και υπηρεσίες, όπως το νερό, το ψωμί, η ζάχαρη, τα καύσιμα, και τα ασφάλιστρα αυτοκινήτων. Με το τέχνασμα της «πρόβλεψης» του τιμάριθμου και την αφαίρεση του «εισαγόμενου πληθωρισμού», καταργείται ουσιαστικά ο θεσμός της  ΑΤΑ (Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή) στους μισθούς. Για να μετριάσει τις αντιδράσεις των εργαζομένων και της κοινωνίας, η κυβέρνηση διακηρύσσει σε όλους τους τόνους πως «όλοι θα πληρώσουν για την κρίση». Οι εργαζόμενοι ξέρουν πως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Δεκάδες σωματεία και ομοσπονδίες οργανώνουν απεργίες και μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στην αντεργατική πολιτική της.

Κ. Σημιτης, υπ. Εθν. Οικονομίας

Οι εξελίξεις δεν μπορούν να αφήσουν ανεπηρέαστη την ΓΣΕΕ. Στις 18 του Οκτώβρη συγκαλείται η ολομέλεια της διοίκησής της  με θέμα συζήτησης τις κυβερνητικές εξαγγελίες. Ο πρόεδρος της ΓΣΣΕ Γ. Ραυτόπουλος, επικεφαλής της συνδικαλιστικής παράταξης ΠΑΣΚΕ (ΠΑΣΟΚ) τάσσεται υπέρ των αντεργατικών μέτρων και μαζί του ακόμα 17 μέλη (ΠΑΣΚΕ)  της διοίκησης. Ο αντιπρόεδρος και άλλοι έξι της κυβερνητικής παράταξης (ΠΑΣΚΕ) τάσσονται κατά  των μέτρων και προτείνουν απεργία. Ο Γενικός Γραμματέας και οι άλλοι 15 σύμβουλοι της παράταξης ΔΑΣ (ΚΚΕ), και οι 2 της παράταξης ΑΕΜ (ΚΚΕ «εσωτερικού»), τάσσονται κατά των μέτρων με κοινή πρόταση για απεργία. Για να αποφευχθεί το αδιέξοδο και να παρθεί αγωνιστική απόφαση, υποστηρίζουν τελικά την πρόταση των «εφτά». Τότε οι 7 αναιρούν την αρχική τους πρόταση αποσύροντας την απεργία. Τελικά ψηφίζονται τρεις προτάσεις: Του προέδρου Ραυτόπουλου 18 ψήφοι, του Γεν. Γραμματέα 18 ψήφοι και των «εφτά» 7 ψήφοι. Περνάει η πρόταση του προέδρου αφού η ψήφος του μετράει διπλή.

Δ. Τσοβόλας, υπ. Οικονομικών

Την επόμενη μέρα, οι «εφτά» που… τόλμησαν να μην υπερψηφίσουν τα κυβερνητικά μέτρα διαγράφονται από το ΠΑΣΟΚ με συνοπτικές διαδικασίες. Οι διεργασίες για να δοθεί μια αγωνιστική προοπτική στη ΓΣΕΕ έχουν αρχίσει κάτω από την επίδραση των μεγάλων απεργιακών κινητοποιήσεων της 21 και 24 του Οκτώβρη. Στη συνέχεια στέλνονται τρία εξώδικα στον πρόεδρο Ραυτόπουλο για να συγκαλέσει, σύμφωνα με το καταστατικό, την Εκτελεστική Επιτροπή και την ολομέλεια της ΓΣΕΕ. Αυτός αρνείται πεισματικά να ασκήσει τα -σύμφωνα με το καταστατικό- καθήκοντά του. Στο μεταξύ η κυβέρνηση περνάει Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου με την οποία απαγορεύει τις αυξήσεις σε μισθούς και μεροκάματα για δυο μήνες, απαγορεύοντας ουσιαστικά της συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Στις 27 του Οκτώβρη συνέρχεται η Εκτελεστική Επιτροπή της ΓΣΕΕ και αποφασίζει να προτείνει στην Ολομέλεια:

1)     Αναβολή του Γενικού Συμβουλίου (που ήταν προγραμματισμένο για τις 30 και 31 του μήνα), αφού λόγω της άρνησης του προέδρου Ραυτόπουλου να ασκήσει τα καθήκοντά του, δεν είχε ετοιμαστεί κανονικά η σύγκλισή του.

2)     Απεργία στις 14 Νοέμβρη.

3)     Καθαίρεση του προέδρου και του ταμία, αφού είχαν «κώλυμα» να προσέλθουν στα όργανα (σύμφωνα με το καταστατικό).

Στις 29 του Οκτώβρη συνέρχεται η Ολομέλεια. Απέχουν ο πρόεδρος Ραυτόπουλος και οι 17 της ΠΑΣΚΕ που τον ακολουθούν. Τα υπόλοιπα 27 μέλη της διοίκησης αποφασίζουν:

1)     Καθαίρεση του προέδρου και ταμία για «αντικαταστατικές και ύποπτες μεθοδεύσεις».

2)     Κήρυξη πανελλαδικής πανεργατικής απεργίας ενάντια στα μέτρα της κυβέρνησης.

3)     Αναβολή του Γενικού Συμβουλίου για τις 18 και 19 του Νοέμβρη.

Γ. Ραυτόπουλος

Στις 30 και 31 του Οκτώβρη γίνονται δυο ολομέλειες της νέας διοίκησης, σύμφωνα πάντα με το καταστατικό, για την συμπλήρωση των κενών θέσεων της Εκτελεστικής Επιτροπής και του προεδρείου. Εκλέγεται νέος πρόεδρος ο Γιάννης Παπαμιχαής (παράταξη των «εφτά»), ο Η. Παναγιωταρόπουλος αντιπρόεδρος, ο Π. Κελαϊδής ταμίας και ο Γ. Γεωργόπουλος μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής.

Η αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων είναι γεγονός. Η ΓΣΣΕ παύει να είναι χειροκροτητής της κυβερνητικής πολιτικής και να ελέγχεται από την κυβέρνηση. Ανοίγεται μπροστά της ο δρόμος των αγωνιστικών διεκδικήσεων. Εργαζόμενοι και συνδικάτα την υποστηρίζουν. Υπολογίζεται ότι 2000 από τα 3500 πιο μαζικά πρωτοβάθμια σωματεία βρίσκονται στο πλευρό της. Το ίδιο και οι περισσότερες και οι μεγαλύτερες δευτεροβάθμιες οργανώσεις.

Το πραξικόπημα

Η κυβέρνηση βλέποντας πως η ΓΣΕΕ ξεφεύγει από τον έλεγχό της κάνει μια πρωτοφανούς ωμότητας επέμβαση στο συνδικαλισμό, που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την εποχή που η Συνομοσπονδία βρισκόταν στα χέρια  εργατοπατέρων, εγκάθετων των κυβερνήσεων του μοναρχοφασισμού, της δεξιάς και της χούντας.

Στις 29 του Οκτώβρη γίνεται η πρώτη απόπειρα δικαστικής παρέμβασης, που αποτυχαίνει χάρη στην έγκαιρη παρέμβαση των συνδικαλιστών. Η κυβέρνηση βάζει τον εντολοδόχο της στο Εργατικό Κέντρο Πάτρας (ΕΚΠ) να καταθέσει αγωγή για να σταματήσει με ασφαλιστικά μέτρα την συνεδρίαση της κρίσιμης Ολομέλειας της ΓΣΕΕ (στην οποία καθαιρέθηκαν ο πρόεδρος Ραυτόπουλος και ο ταμίας). Αποτυχαίνει γιατί δεν υπήρχε έγγραφο του ΕΚΠ για τέτοια ενέργεια. Η αίτηση αποσύρεται.

Γ. Αλ. Μαγκάκης, υπ. Δικαιοσύνης

Στις 30 του Οκτώβρη, στις 9 το πρωί, ο προϊστάμενος του Ειρηνοδικείου αναγγέλει μπροστά σε συνδικαλιστές την απόφασή του να κάνει δεκτή την αίτηση του ΕΚΠ, πριν ακόμα αυτή κατατεθεί (πρωτοκολλήθηκε στις 9.30 π.μ.). Με προσωρινή διαταγή αναστέλλει τις αποφάσεις της Ολομέλειας της ΓΣΣΕ (καθαίρεση προέδρου και ταμία, αναβολή του Γενικού Συμβουλίου και απεργία στις 14 του Νοέμβρη). Η αναστολή ορίζεται μέχρι τις 11 του Νοέμβρη που θα εκδικαστεί η αίτηση του ΕΚΠ. Το δικαστικό πραξικόπημα έχει επιτελεστεί. Ξεσηκώνεται θύελλα αντιδράσεων στα συνδικάτα. Το απόγευμα της ίδιας μέρας γίνονται διαδηλώσεις εργαζομένων στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, και πικετοφορίες στην Πάτρα και άλλες πόλεις. Στις 31 του Οκτώβρη ο υπουργός δικαιοσύνης Γεώργ. Αλέξ.  Μαγκάκης καλύπτει την παράνομη απόφαση του δικαστηρίου, χαρακτηρίζοντας «έντιμο» το δικαστή, που «κινήθηκε στα πλαίσια του νόμου».

Η αντίληψη των αστικών κυβερνήσεων για τον «ανεξάρτητο» συνδικαλισμό ποτέ δεν άλλαξε. Οι μέθοδοι που ακολουθούν για να κρατάνε αλυσοδεμένο το συνδικαλιστικό κίνημα και να μην κινδυνεύουν έτσι τα συμφέροντα της πλουτοκρατίας παρέμειναν οι ίδιες. Κρατικοδίαιτες συνδικαλιστικές οργανώσεις και πολλά προνόμια στους εκπροσώπους τους (διάφορες απαλλαγές, παχυλοί μισθοί, συντάξεις κλπ), ίδρυση διασπαστικών σωματείων όπου δεν μπορούσαν να υποτάξουν τις ταξικές δυνάμεις, διαγραφή ταξικών σωματείων από τις δευτεροβάθμιες οργανώσεις, αλλοίωση -μέσω αποκλεισμών πολλών ταξικών σωματείων- της αντιπροσωπευτικότητας των συνεδρίων πολλών ομοσπονδιών και της Συνομοσπονδίας, ΓΣΕΕ-προθάλαμος κυβερνητικών αξιωμάτων και άλλων πόστων στον κρατικό μηχανισμό κ.α.

Με αυτές τις πρακτικές, οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου (με μπροστάρη το ΠΑΣΟΚ που κυβέρνησε περισσότερα χρόνια), χρησιμοποιώντας τους εργατοπατέρες υποτακτικούς τους (τύπου Παναγόπουλου), κατάφεραν τις τελευταίες δεκαετίες να απαξιώσουν την έννοια  του όρου «συνδικαλισμός» στη συνείδηση της πλειοψηφίας των εργαζομένων, με καταστροφικά αποτελέσματα σήμερα, όσο αφορά τις θέσεις από τις οποίες υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους.